答李翊书

dá lǐ yì shū
答李翊书

liù yuè èr shí liù rì, yù bái.
六月二十六日，愈白。
lǐ shēng zú xià: shēng zhī shū cí shén gāo, ér qí wèn hé xià ér gōng yě.
李生足下：生之书辞甚高，而其问何下而恭也。
néng rú shì, shuí bù yù gào shēng yǐ qí dào? dào dé zhī guī yě yǒu rì yǐ, kuàng qí wài zhī wén hū? yì yù suǒ wèi wàng kǒng zǐ zhī mén qiáng ér bù rù yú qí gōng zhě, yān zú yǐ zhī shì qiě fēi xié? suī rán, bù kě bù wéi shēng yán zhī.
能如是，谁不欲告生以其道？道德之归也有日矣，况其外之文乎？抑愈所谓望孔子之门墙而不入于其宫者，焉足以知是且非邪？虽然，不可不为生言之。
shēng suǒ wèi" lì yán" zhě, shì yě shēng suǒ wéi zhě yǔ suǒ qī zhě, shén shì ér jǐ yǐ.
生所谓“立言”者，是也；生所为者与所期者，甚似而几矣。
yì bù zhī shēng zhī zhì: qí shèng yú rén ér qǔ yú rén xié? jiāng qí zhì yú gǔ zhī lì yán zhě xié? qí shèng yú rén ér qǔ yú rén, zé gù shèng yú rén ér kě qǔ yú rén yǐ! jiāng qí zhì yú gǔ zhī lì yán zhě, zé wú wàng qí sù chéng, wú yòu yú shì lì, yǎng qí gēn ér qí qí shí, jiā qí gāo ér xī qí guāng.
抑不知生之志：蕲胜于人而取于人邪？将蕲至于古之立言者邪？蕲胜于人而取于人，则固胜于人而可取于人矣！将蕲至于古之立言者，则无望其速成，无诱于势利，养其根而俟其实，加其膏而希其光。
gēn zhī mào zhě qí shí suì, gāo zhī wò zhě qí guāng yè.
根之茂者其实遂，膏之沃者其光晔。
rén yì zhī rén, qí yán ǎi rú yě.
仁义之人，其言蔼如也。
yì yòu yǒu nán zhě.
抑又有难者。
yù zhī suǒ wéi, bù zì zhī qí zhì yóu wèi yě suī rán, xué zhī èr shí yú nián yǐ.
愈之所为，不自知其至犹未也；虽然，学之二十余年矣。
shǐ zhě, fēi sān dài liǎng hàn zhī shū bù gǎn guān, fēi shèng rén zhī zhì bù gǎn cún.
始者，非三代两汉之书不敢观，非圣人之志不敢存。
chù ruò wàng, xíng ruò yí, yǎn hū qí ruò sī, máng hū qí ruò mí.
处若忘，行若遗，俨乎其若思，茫乎其若迷。
dāng qí qǔ yú xīn ér zhù yú shǒu yě, wéi chén yán zhī wù qù, jiá jiá hū qí nán zāi! qí guān yú rén, bù zhī qí fēi xiào zhī wèi fēi xiào yě.
当其取于心而注于手也，惟陈言之务去，戛戛乎其难哉！其观于人，不知其非笑之为非笑也。
rú shì zhě yì yǒu nián, yóu bù gǎi.
如是者亦有年，犹不改。
rán hòu shí gǔ shū zhī zhèng wěi, yǔ suī zhèng ér bù zhì yān zhě, zhāo zhāo rán bái hēi fēn yǐ, ér wù qù zhī, nǎi xú yǒu de yě.
然后识古书之正伪，与虽正而不至焉者，昭昭然白黑分矣，而务去之，乃徐有得也。
dāng qí qǔ yú xīn ér zhù yú shǒu yě, gǔ gǔ rán lái yǐ.
当其取于心而注于手也，汩汩然来矣。
qí guān yú rén yě, xiào zhī zé yǐ wéi xǐ, yù zhī zé yǐ wéi yōu, yǐ qí yóu yǒu rén zhī shuō zhě cún yě.
其观于人也，笑之则以为喜，誉之则以为忧，以其犹有人之说者存也。
rú shì zhě yì yǒu nián, rán hòu hào hū qí pèi rán yǐ.
如是者亦有年，然后浩乎其沛然矣。
wú yòu jù qí zá yě, yíng ér jù zhī, píng xīn ér chá zhī, qí jiē chún yě, rán hòu sì yān.
吾又惧其杂也，迎而距之，平心而察之，其皆醇也，然后肆焉。
suī rán, bù kě yǐ bù yǎng yě, xíng zhī hū rén yì zhī tú, yóu zhī hū shī shū zhī yuán, wú mí qí tú, wú jué qí yuán, zhōng wú shēn ér yǐ yǐ.
虽然，不可以不养也，行之乎仁义之途，游之乎诗书之源，无迷其途，无绝其源，终吾身而已矣。
qì, shuǐ yě yán, fú wù yě.
气，水也；言，浮物也。
shuǐ dà ér wù zhī fú zhě dà xiǎo bì fú.
水大而物之浮者大小毕浮。
qì zhī yǔ yán yóu shì yě, qì shèng zé yán zhī duǎn cháng yǔ shēng zhī gāo xià zhě jiē yí.
气之与言犹是也，气盛则言之短长与声之高下者皆宜。
suī rú shì, qí gǎn zì wèi jǐ yú chéng hū? suī jǐ yú chéng, qí yòng yú rén yě xī qǔ yān? suī rán, dài yòng yú rén zhě, qí xiào yú qì xié? yòng yǔ shě shǔ zhū rén.
虽如是，其敢自谓几于成乎？虽几于成，其用于人也奚取焉？虽然，待用于人者，其肖于器邪？用与舍属诸人。
jūn zǐ zé bù rán.
君子则不然。
chù xīn yǒu dào, xíng jǐ yǒu fāng, yòng zé shī zhū rén, shě zé chuán zhū qí tú, chuí zhū wén ér wèi hòu shì fǎ.
处心有道，行己有方，用则施诸人，舍则传诸其徒，垂诸文而为后世法。
rú shì zhě, qí yì zú lè hū? qí wú zú lè yě? yǒu zhì hū gǔ zhě xī yǐ, zhì hū gǔ bì yí hū jīn.
如是者，其亦足乐乎？其无足乐也？有志乎古者希矣，志乎古必遗乎今。
wú chéng lè ér bēi zhī.
吾诚乐而悲之。
jí chēng qí rén, suǒ yǐ quàn zhī, fēi gǎn bāo qí kě bāo ér biǎn qí kě biǎn yě.
亟称其人，所以劝之，非敢褒其可褒而贬其可贬也。
wèn yú yù zhě duō yǐ, niàn shēng zhī yán bù zhì hū lì, liáo xiāng wèi yán zhī.
问于愈者多矣，念生之言不志乎利，聊相为言之。
yù bái.
愈白。